W pierwszej lekcji zachęcałem Cię do zagrania pierwszych improwizacji. Pokazałem Ci też kilka zagrywek, które Cię w tych pierwszych improwizacjach mogły wspomagać. Założenie, jakie przyświecało nam było takie, by w improwizacji opierać się na prymie akordu (czyli na dźwięku, na bazie którego akord jest zbudowany) i w zasadzie nie interesowaliśmy się tym, czy akord jest molowy – X-moll, durowy – X-dur, czy nawet rozbudowany do X6, X7 lub nawet X7/9+.

Nas interesowało to „X”, czyli np. w triadzie bluesa:

• dla akordu A-dur był to dźwięk A,
• dla D-dur dźwięk D,
• a dla akordu E-dur dźwięk E.

Dziś proponuję Ci zapoznanie się z kolejnym składnikiem akordu – kwintą (5). Składnik ten również (podobnie jak pryma) nie jest zależny od tego, czy mamy do czynienia z akordem moll, dur, sekstowym czy septymowym lub nawet hendrixowskim.

(Uprzedzając pytania mówię, że zdanie, jakie powyżej napisałem jest prawdą dla akordów omawianej triady harmonicznej, ale nie dla wszystkich akordów świata :))

Ustalmy w pierwszej kolejności, jakie dźwięki wykorzystamy w naszej improwizacji.
Dla ustalenia uwagi pozostańmy w bluesie A:

• dla akordu A kwintą jest E
• dla akordu D kwinta jest A
• dla akordu E kwintą jest H

Skąd się to bierze?
Kwinta, to piąty składnik, licząc kolejno dźwięki po skali. Skoro szukamy kwinty dla akordu A-dur, to rozpiszmy sobie skalę A-dur:

A H Cis D E Fis G

policz:

A – pierwszy dźwięk
E – piąty dźwięk

Dla pozostałych trzech akordów – D-dur i E-dur też nam się to zgadza. Zacznijmy np. liczyć D jako pierwszy składnik, to A wyjdzie na jako piąty.
Chociaż bardziej formalnie powinniśmy przeanalizować te akordy odpowiednio na skali D-dur i E-dur – wynik jednak w przypadku składnika kwinty będzie ten sam 🙂 Nie wnikajmy więc zbyt głęboko w teorię, bo przecież grać będziemy na razie właśnie na bazie jednej skali.

Teraz wróćmy do bluesa.
Pisałem Ci o tym, że improwizacja często opiera się tu na skali pentatonicznej molowej.
– Jakie dźwięki ona zawiera?
– A C D E G
Czyli mamy w tej skali prymę i kwintę dla akordu A-dur (A i E). Mamy też prymę i kwintę dla akordu D-dur (D i A). Jest też pryma (E) dla akordu E-dur, ale nie ma kwinty (H).

– Co w takim razie robimy?
– Rozbudowujemy naszą skalę!
Dokładamy dźwięk H i uzyskujemy skalę sześciostopniową.
Zobacz, jak ona wygląda w miejscu poznanej w pierwszej lekcji pentatoniki a-moll w podstawowej pozycji.

Dla Twojej lepszej orientacji użyłem kolorów dla dźwięków pasujących do poszczególnych akordów. Graj np. zatrzymując się głównie na dźwiękach zawierających kolor czerwony, gdy w podkładzie masz akord A-dur.

Dołożony dźwięk H występuje raczej rzadko w improwizacjach. Pojawia się właśnie szczególnie w taktach 9-tym i 12-tym bluesa, gdy występuje akord E-dur.
Ogólniej mówiąc o dokonanej rozbudowie – dołożonym dźwiękiem jest sekunda (2) i wprowadza się ją, grając improwizację pod dominantę w podkładzie.

---

Przykład: „Good morning blues”

Dla zobrazowania zastosowania tego dodatkowego dźwięku zamieszczam Ci poniżej melodię kolejnego standardu 12-to taktowego bluesa – „Good morning blues” autorstwa wielkiego bluesmana Leadbelly’ego. Artysta mało już może dzisiaj znany osobom mniej zainteresowanym tematem bluesa, ale wciąż docenianym przez środowisko. Jego utwory grali i grają tacy wykonawcy jak np. The Rolling Stones,  Van Morrison, ABBA, Led Zeppelin, Rod Stewart czy Nirvana.

Utwór „Good morning blues” również grany był przez bardzo wielu wykonawców. Mi chyba najbardziej przypadło do gustu wykonanie Toma Jones’a and Jools Holland (Tom Jones to ten np. od „Sex bomb” – może kojarzysz). Niestety jego wykonania nie znalazłem dostępnego w sieci. Ciekawie też zinterpretował ten utwór Van Morrison. Poszukaj – jest na YouTube.

Utwór ten jest o tyle ciekawy, że praktycznie każde wykonanie, wydaje się być utworem trochę „z innej bajki”. Poszukaj w sieci i zobacz, jak bardzo odmiennie wykonawcy różnych gatunków muzycznych go wykonują.

Wokal w bluesie to często coś pomiędzy śpiewem, mówieniem, recytowaniem, krzyczeniem…
Zapisywanie melodii bluesa jest więc trochę profanacją gatunku.
Czyli popełniam profanację… 😉  Sam jednak ją odczytałem w tej formie kiedyś w jakimś szanowanym wydawnictwie, więc niech tam będzie… 🙂

Jak widzisz utwór rozpisałem w tonacji E-dur. W bluesie poruszamy się więc po dźwiękach pentatoniki e-moll (E G A H D). Dla uzyskania skali sześciostopniowej dokładamy składnik sekundy, czyli dźwięk Fis.

Zobacz, że w całym utworze dźwięk Fis jest pomijany i pojawia się jedynie w taktach 9-tym i 12-tym.
Melodię przejścia pomiędzy taktem 8 i 9 osobiście często wykorzystuję (z różnymi modyfikacjami) jako „swoją” zagrywkę.

Teraz zachęcam Cię do ćwiczeń na bazie zamieszczonego przykładu.

---

Ćwiczenie 1

Zapoznaj się z melodią i graj ją do podkładu.
Posłuchaj jej tutaj:

Przykład 9

Pobierz ⇒  Good Morning Blues – melodia 1

Zagrałem ją dźwięk po dźwięku bez wprowadzania technik. Trochę to nudne, co? 🙂
A teraz posłuchaj tej samej melodii z wykorzystaniem technik: hammer-on i pull-off (z poprzedniej lekcji) oraz bending i wibrato (kolejna pozycja tej lekcji).

Przykład 10

Pobierz ⇒ Good Morning Blues – melodia 2

Ty również urozmaicaj melodię poznanymi technikami.
Poszukaj miejsc, gdzie możesz zastosować bending.
Wibrato możesz zastosować praktycznie zawsze, gdy na chwilę zatrzymujesz się na jednym wybrzmiewającym dźwięku.
Dziś nie daje Ci konkretnych rozwiązań – liczę na Twoją kreatywność.
Podkład do tego bluesa znajdziesz tu:

Przykład 11

Pobierz ⇒ Good Morning Blues – podkład

---

Ćwiczenie 2

Zagraj improwizowane odpowiedzi do tematu.
– Co to znaczy?
– Już wyjaśniam: zauważ, że melodia typowego bluesa skupia się w pierwszym i drugim takcie. Później jest czas (3 i 4 takt) na odpowiedź.
Wyczekaj więc najpierw aż w nagranym przykładzie zagram melodię, a później wykombinuj tematyczną zagrywkę opartą na dźwiękach prymy i kwinty.
Sytuacja dalej się powtarza – temat (melodia) gram w takcie 5 i 6, a takty 7 i 8 to miejsce na Twoją odpowiedź. I znowu takty 9 i 10 to melodia a 11 i 12 to Twoja odpowiedź.
Zwróć uwagę na to, że odpowiedzi masz praktycznie zawsze na akordzie E. Dlatego umiejętność grania pod ten właśnie akord może stać się dla Ciebie kluczem do ciekawych odpowiedzi w bluesie.

---

Ćwiczenie 3

Połącz melodię bluesa z improwizacją.
Najpierw graj temat w takcie 1 i 2, a następnie odpowiedź w takcie 3 i 4.
Temat w takcie 5 i 6 – odpowiedź: takty 7 i 8.
9 i 10 – temat, 11 i 12 – odpowiedź.

---

Czytaj dalej → Kurs gry na gitarze elektrycznej – Lekcja 2 (cz.2): Bending i Vibrato